Podsumowanie listopadowego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbyło się w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji 26 listopada 2025 roku. Obradom ze strony samorządowej współprzewodniczył Prezydent Wodzisławia Śląskiego i przedstawiciel Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych Mieczysław Kieca, a ze strony rządowej Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański. Prezentacji wielu zagadnień podjął się Sekretarz strony samorządowej Marek Wójcik.

Na początku spotkania, prezentację na temat zrealizowanego badania sondażowego pracowników administracji samorządowej, przedstawiła Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego Julita Łukomska.

Informacja Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat aktualnego stanu realizacji programu „Czyste Powietrze” ze szczególnym uwzględnieniem realizacji wniosków o wypłaty.

Na początku tego punktu dyskusji, głos zabrał Przewodniczący Unii Miasteczek Polskich Grzegorz Cichy, który podsumował funkcjonowanie programu po zmianach systemowych, z perspektywy operatorów gminnych i beneficjentów, czyli mieszkańców. Pan Grzegorz Cichy zauważył, że aby program spełniał swoją rolę potrzebne są w nim następujące zmiany:

• Terminowość rozpatrywania wniosków i wypłat środków – opóźnienia, które były za rok 2024 oraz w bieżącym roku, powodują zniechęcenie beneficjentów, utrudniają realizację inwestycji oraz ograniczają zaufanie do całego programu (procesy administracyjne muszą być przyspieszone, a terminy dotrzymywane),

• Oczekujemy pełnej integracji programu czyste powietrze z Centralną Ewidencją Emisyjności Budynków i dostępności danych z poziomu samorządów, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska czy Narodowego Funduszu czy ministerstwa,

• Stabilność i czytelność zasad programu – reguły zmieniały się tak często, program miał już kilka edycji, a wielu mieszkańców czuje się zagubionych (aktualizacje powinny być realizowane z pewnym wyprzedzeniem).

W dalszej części wypowiedzi Przewodniczący Grzegorz Cichy poinformował o dramatycznym spadku zainteresowania i ilości składanych wniosków. Na tę kwestię największy wpływ mają zmiany regulaminu i obowiązek realizacji audytu, który jest bardzo kosztowny (w tej edycji nie ma możliwości uzyskania na to działanie dofinansowania) i nie gwarantuje otrzymania dofinansowania na inwestycję na podstawie złożonego wniosku. Ponadto w programie występują niepotrzebne i absurdalne wymogi dotyczące uzupełnień wniosku czy dostarczania papierowych wydruków z CEEB (dostęp powinien być online).

Warto zwrócić uwagę na fakt, że od aktualizacji programu, mechanizm prefinansowania wprowadza bardzo krótki czas na realizację zadania (120 dni od otrzymania zaliczki) i ogromna ilość dokumentów, z którymi mieszkańcy mają problem.

Warto również krytycznie spojrzeć na zbyt długi okres wypłaty dofinansowania – od 6 – 9 miesięcy, co ogranicza zainteresowanie programem. Zwrócono również uwagę na fakt kwestionowania wydatków na pewne działanie na etapie przekazania finansowania – takie kwestie powinny być ustalane na etapie ustalania umowy a nie rozliczenia. Na końcu swojej wypowiedzi Przewodniczący Grzegorz Cichy zwrócił uwagę na problemy z realizacją programu w budynkach podzielonych na lokale mieszkalne i brak jednoznacznych wytycznych w tej kwestii.

Do uwag strony samorządowej odniósł się Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta, odpowiedzialny za realizację programu „Czyste Powietrze”. Zauważył on, że od początku istnienia programu zostało złożonych 1.080.000 wniosków i to skutkowało zawarcie umów na kwotę 34 miliardów zł to jest naprawdę największy program wsparcia w Polsce. Mamy już podpisanych 762.000 umów w tym programie i prawie 18,8 miliarda zł z tych wnioskowanych pieniędzy już zostało wypłacone, reszta wniosków jest w ocenie lub wyjaśnianiu. W samym 2024 roku do Wojewódzkich funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wpłynęło 197.000 wniosków o płatność na kwotę 4,8 mld złotych. Wszystkie z nich zostały już ocenione, a 4,4 mld złotych zostało wypłaconych. Sytuacja na rok 2024 została już właściwie opanowana i rozwiązana, teraz resort koncentruje się na poprawie tempa oceny wniosków o płatność na rok 2025.  Ministerstwo dokłada starań, żeby szybko oceniać te wnioski, jednak priorytetem jest dobro beneficjenta oraz ochrona interesów budżetu państwa, dlatego wnioski o płatność są sprawdzane tak skrupulatnie (w przeszłości koszty realizacji projektów były często bardzo mocno zawyżane) i stąd przyglądanie się tym wnioskom i dłuższe tempo ich oceny niż wszyscy byśmy sobie tego życzyli.  Warto zwrócić uwagę na fakt, że do 2024 roku pojawiały się firmy na rynku, które w ramach projektów występowałem o zaliczki, często nawet nie informując mieszkańców, że mają ci mieszkańcy jakieś pełnomocnictwo, po czym zdarzało się, że te podmioty znikały z zaliczką i beneficjent został z niczym (takich projektów z nierozliczonymi zaliczkami było ponad 13.000 z wypłaconym prefinansowaniem na kwotę 730 mln zł.).

Jak zauważył Wiceminister, resort działa na wielu frontach, aby poprawić terminowość i przyspieszać ocenę wniosków, jednak program musi być szczelny i bezpieczny dla beneficjentów i skarbu państwa. Pan Krzysztof Bolesta odniósł się do wszystkich propozycji strony samorządowej, zapewniając, że wciąż trwają prace m.in. nad pełną integracją programu z Centralną Ewidencją Emisyjności Budynków oraz stabilnością i czytelnością zasad programu. Jednakże resort stoi na stanowisku utrzymania audytu energetycznego w aktualnej formule, jednakże trwają prace z NFOŚiGW nad możliwością uzyskania dofinansowania na jego przeprowadzenie przez beneficjenta.

W nawiązaniu do słów Wiceministra, przedstawiciele strony samorządowej zwrócili uwagę na fakt, że po zmianach zasad realizacji projektu, umów podpisywanych jest znacznie mniej, a ludzie czekają na środki zbyt długo.

Cały punkt dyskusji podsumował Współprzewodniczący Mieczysław Kieca, który podkreślając potrzebę poprawy jakości funkcjonowania programu poinformował, że niebawem dojdzie do spotkania roboczego strony samorządowej z Prezes NFOŚiGW, podczas którego przedstawione zostaną wszelkie wątpliwości samorządów.

Informacja Ministerstwa Energii na temat realizacji postulatów strony samorządowej dotyczących realizacji Ustawy o bonie ciepłowniczym.

Problem z realizacją zadania przedstawił Sekretarz Strony Samorządowej Marek Wójcik. Podziękował za podjęcie działań rządu w kwestii ratowania sytuacji wynikającej z niefinansowaniem zadania zleconego realizowanego przez samorządy związanych z realizacją tego bonu, jednak jest to krok za mały. W swojej wypowiedzi Sekretarz posłużył się przykładem Łodzi, w której jak dotąd wpłynęło 160 wniosków o wydanie bonu ciepłowniczego, z czego pozytywnie rozpatrzone zostaną dwa wnioski. Biorąc pod uwagę zasady wynikające z ustawy, w Łodzi za 200 zł sfinansowane zostaną wszystkie działania związane z rozpatrywaniem wszystkich wniosków. Z tymi działaniami wiążą się koszty obsługi, zakupu oprogramowania oraz wysyłki korespondencji listem poleconym. Dlatego strona samorządowa podtrzymuje potrzebę wprowadzenia opłaty ryczałtowej za wydawanie decyzji o nie jedynie za przyznaniu bonu. Strona samorządowa zaproponowała zapis w ustawie zakładający płatność w wysokości 40 zł od nierozpatrzonego pozytywnie wniosku.  

Z uwagi na nieobecność Ministra Energii ani nikogo z kierownictwa resortu, czy nawet upoważnionej osoby z resortu, strona rządowa nie odniosła się do propozycji strony samorządowej. Sekretarz Marek Wójcik jednocześnie podał dwa potencjalne źródła finansowania ww. propozycji – po pierwsze to rezerwa na realizację zadań zleconych, a druga to środki własne Ministerstwa Energii. Na koniec dyskusji Współprzewodniczący podkreślił, że strona samorządowa będzie oczekiwała odpowiedzi na ww. propozycję i będzie walczyła o jej uzyskanie do końca procesu legislacyjnego.

Informacja Ministerstwa Zdrowia nt. projektu ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Medycznym w kontekście zapisów art. 28

W tym obszarze tematycznym głos zabrał Sekretarz Marek Wójcik, który zauważył, że dobrze się stało, że ustawa o Funduszu Medycznym została znowelizowana. Resort dokonuje kilku korekt i jedna z nich dotyczy programu profilaktyki zdrowotnej, tym samym samorządowych programów profilaktyki zdrowotnej. W tej kwestii Strona Samorządowa ma dwie prośby. Pierwsza dotyczy zmiany w przepisie, dotyczącego kwestii nieaktualnych, których utrzymanie może utrudnić samorządom wykorzystanie środków z funduszu profilaktyki, (ponieważ aktualnie Minister Zdrowia nie określa na dany rok obszarów priorytetowych z zakresu profilaktyki).

Druga prośba dotyczy wykreślenia odpowiednich zapisów, które spowodują, że JST będą mogły realizować świadczenia w ramach programów nie objętych koszykiem świadczeń gwarantowanych.

W imieniu Ministerstwa Zdrowia odpowiedzi udzieliła Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego Anna Baumann-Popczyk, która stwierdziła, iż na tym etapie procesu legislacyjnego projektu nie jest możliwe uwzględnienie zaproponowanego zapisu sformułowanego przez stronę samorządową.  

W konsekwencji tych informacji, Współprzewodniczący Mieczysław Kieca poinformował, że ww. zagadnienie zostanie przedyskutowane na Zespole ds. Zdrowia KWRiST.

W dalszej części spotkania, strona samorządowa wyraziła zgodę na:

1. Wniosek Ministra, Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy

2. Wniosek Ministra Finansów i Gospodarki o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu do spraw Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego

3. Wniosek Ministerstwa Rozwoju i Technologii o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie finansowego wsparcia udzielanego na realizację niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych

4. Wniosek Ministra Edukacji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu do Spraw Edukacji, Kultury i Sportu do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie postępowania w celu uznania świadectwa lub innego dokumentu albo potwierdzenia wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki uzyskanych w zagranicznym systemie oświaty

5. Wniosek Ministra Infrastruktury o pilne zaopiniowanie projektu uchwały Rady Ministrów zmieniającą uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Rządowy Program wsparcia zadań zarządców infrastruktury kolejowej, w tym w zakresie utrzymania i remontów, do 2028 roku”.

6. Wniosek Ministra Zdrowia o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia

   
   

   i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektów:

7. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w ramach opieki długoterminowej (MZ 1826)

8. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (MZ 1846)

9. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (MZ 1828)

10. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wskaźników jakości opieki kardiologicznej (MZ 1848)

11. Wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw i rodzajów niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych

12. Wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu do spraw Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania wiążącej opinii do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków i realizacji umów o środki na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, o środki na utworzenie stanowiska pracy oraz o finansowanie kosztów wynagrodzenia

W dalszej części spotkania, strona samorządowa nie wyraziła zgody na:

1. Wniosek Ministra Finansów i Gospodarki o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu do spraw Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od Nagrody Solidarności im. Lecha Wałęsy (Ministerstwo Finansów)

2. Wniosek Ministra Zdrowia o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Energii Klimatu i Środowiska do wydania opinii wiążącej do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne (UC123)

3. Wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do projektu uchwały zmieniającej uchwałę Rady Ministrów w sprawie „Rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej na lata 2025-2028” (ID164)

W dalszej części spotkania strona samorządowa zaopiniowała pozytywnie lub przekazała do zaopiniowania na zespół z upoważnieniem wydania opinii wiążącej:

1. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie podziału rezerwy celowej budżetu państwa „Pomoc dla repatriantów” (RD328) (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)

2. Projekt ustawy o zmianie ustaw w celu usprawnienia mechanizmów wsparcia odbiorców energii elektrycznej i ciepła (UD330) (Ministerstwo Energii)

3. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki zmieniający rozporządzenie w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów (Ministerstwo Rozwoju i Technologii)

4. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki zmieniającego rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych przychodów uzyskanych przez ekspertów narodowych z tytułu oddelegowania do pracy w instytucjach Unii Europejski (Ministerstwo Finansów)

5. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (MZ 1844)

6. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania ryczałtu systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej (MZ 1834)

7. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego żywienia

   
   

   w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne (MZ 1789)

8. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (MZ 1787)

9. Projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021–2025 (RD244) (Ministerstwo Zdrowia)

10. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie Kapituły do Spraw Profesorów Oświaty

11. Projekt uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2023-2026 (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)

12. Wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opinię ws. wprowadzenia nowego zawodu asystent ogrodniczy w branży ogrodniczej

13. Wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opinię ws. wprowadzenia nowego zawodu agroogrodnik w branży ogrodniczej

14. Wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opinię ws. wprowadzenia nowego zawodu technik architektury krajobrazu i arborystyki w branży ogrodniczej

15. Wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opinię ws. wprowadzenia nowego zawodu technik agroogrodnictwa w branży ogrodniczej

16. Wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opinię ws. wprowadzenia nowego zawodu ogrodnik terenów zieleni w branży ogrodniczej

Dla pełnego obrazu przebiegu spotkania należy dodać, iż:

• Strona samorządowa zaopiniowała negatywnie Projekt ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz ustawy – Prawo wodne (UD48)

• Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański poinformował, że dziś podpisał do konsultacji międzyresortowych projekt ustawy kompetencyjnej, którego celem jest likwidacja największych barier funkcjonowania JST.