Posiedzenie zostało zrealizowane 25 października 2023 r. w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie. Spotkanie zostało poprowadzone przez Wiceministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Pawła Szefernakera. Po stronie samorządowej obecny był Współprzewodniczący Grzegorz Cichy z Unii Miasteczek Polskich oraz Sekretarz Marek Wójcik.
Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych reprezentowali Przewodniczący Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski Jacek Gursz, dyrektor biura SGiPW Tomasz Telesiński oraz Członek Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Adam Neumann.
Najistotniejsze tematy spotkania
Informacja Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat źródeł finansowania samorządów gminnych w realizacji zadań wynikających z przepisów ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2127).
Dyskusja na ten temat rozpoczęła się od wypowiedzi Członka Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Adama Neumanna, który na prośbę Sekretarza Marka Wójcika podzielił się wynikami dokonanych analiz związanych z kosztami przeprowadzenia uproszczonych i pełnych audytów energetycznych. Prezydent Gliwic zwrócił uwagę na fakt, że realizacja audytów uproszczonych jest działaniem mało efektywnym, obarczonym błędami i kosztuje ok. 200 zł. Pełen profesjonalny audyt kosztuje na rynku ok. 2500 zł. Jeżeli JST miałyby być odpowiedzialna za ich realizację, przy założeniu, że w Polsce jest ok. 5 mln budynków, to na to działanie potrzebna byłaby kwota ok. 12,5 mld zł. To jest naturalnie cena orientacyjna, która w procesie projektowania środków na te cele, musiałaby być dobrze ustalona, aby JST nie musiały do tego działania dopłacać.
W dalszej części głos zabrała Dyrektor Departamentu Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej Ministerstwa Klimatu i Środowiska Agnieszka Sosnowska. Poinformowała zgromadzonych o różnych źródłach finansowania zadań mających na celu poprawę efektywności energetycznej, np. ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, czy Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska. Jednakże na działania w ramach ww. ustawy resort klimatu i środowiska nie jest w stanie określić źródeł finansowania. Jak dodała Wiceminister Klimatu i Środowiska Małgorzata Golińska, za przygotowanie ustawy odpowiedzialny w większej części jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Na podstawie tej wypowiedzi Sekretarz Marek Wójcik poprosił o zabranie głosu przez przedstawiciela tego resortu, jednakże okazało się to niemożliwe, ponieważ na posiedzeniu nie było takiej reprezentacji. Strona samorządowa, zwracająca uwagę na olbrzymie koszty i za razem brak jasnego źródła finansowania, nieobecność przedstawiciela MRiT uznała za rzecz niezrozumiałą. Wystosowano do strony rządowej apel o pilne zorganizowanie posiedzenia Zespołu ds. Energii i Klimatu KWRiST przy udziale przedstawiciela resortu, w randze podsekretarza stanu. Kwestię tę poparł także Wiceminister Szefernaker, który obiecał osobiście dopilnować obecności przedstawiciela MRiT na posiedzeniu Zespołu.
Informacja Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat zakresu wsparcia Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej procesu utylizacji azbestowo-cementowych pokryć dachowych.
W tym temacie głos zabrał przedstawiciel Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Koordynator program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest Leszek Tokarczyk. Jak zauważył przedstawiciel Funduszu, w ostatnim czasie program został podzielony na dwie części, w której jedną poświęcono w całości azbestowi rolniczemu. Na cel usuwania eternitu przeznaczono już 100 mln zł. zwiększając pulę o 10 mln w aktualnym roku. Program będzie kontynuowany w przyszłości z alokacją dodatkową w kwocie ok. 150 mln zł. Aktualne środki rozdysponowane są na Wojewódzkie Fundusze, przy zintensyfikowaniu środków na obszary Polski Wschodniej, gdzie występują duże ilości materiału do usunięcia. Jak stwierdził Pan Leszek Tokarczyk, nie widać zagrożenia co do braku środków. Większy problem może stanowić brak chętnych gmin, które chciałyby składać wnioski o środki na usuwanie eternitu. Do tego stwierdzenia odniósł się Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich Krzysztof Iwaniuk, który nie zgodził się ze stwierdzeniem, że gminy nie chcą korzystać ze środków – korzystać chcą, jednak ze względu na sytuację budżetową, nie zawsze mogą. Program trwa już 12 lat, a usunięto jedynie 17% materiału. W takim tempie nie uda się osiągnąć celu do 2035 roku. Program należy zmodyfikować, ponieważ aktualnie pozwala on na pokrycie ok. 10% ponoszonych na usunięcie kosztów. Brak efektu działań, to również pokłosie złej sytuacji finansowej małych gmin, co utrudnia pełne zaangażowanie.
Wiceminister Klimatu i Środowiska Małgorzata Golińska zauważyła, że za realizację programu odpowiada Ministerstwo Rozwoju i Technologii, którego przedstawiciela nie ma na sali. Dlatego o programie i jego modyfikacjach, należy porozmawiać podczas posiedzenia Zespołu ds. Energii i Klimatu KWRiST. Problem wymaga szczegółowego rozpoznania, ponieważ środki są, a efektów i dynamiki działań nie ma na takim poziomie jakbyśmy tego oczekiwali.
Na zakończenie dyskusji w tym temacie głos zabrał Dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świątalski, który zauważył, że właściwie nie ma precyzyjnych danych o pozostających pokryciach dachowych z eternitu. Okazją na taką weryfikację była budowa chociażby Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, jednak tego nie zrobiono. Do tej wypowiedzi doświadczenia powiatu poznańskiego w walce z eternitem zaprezentował starosta Jan Grabkowski.
Podczas posiedzenia Komisji, strona samorządowa podjęła dodatkowo decyzje na temat poszczególnych zaproponowanych wniosków i projektów:
Wniosek Ministra Finansów o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów dokumentów stosowanych w egzekucji należności pieniężnych – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Finansów o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Finansów o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie przekazywania tytułu wykonawczego i innych dokumentów – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej projektu rozporządzenia w sprawie sprawozdań z wykorzystania środków wsparcia zwrotnego – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia w sprawie udzielania pomocy regionalnej na rzecz rozwoju obszarów miejskich w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027 - strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na ochronę środowiska, w tym obniżenie emisyjności w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027 - strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na efektywne gospodarowanie zasobami i wspieranie przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027 – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na infrastrukturę energetyczną w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027 – strona samorządowa wyraziła zgodę na upoważnienie,
Wniosek Ministerstwa Sprawiedliwości o upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do: - projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu; - projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Ze względu na brak zagwarantowania środków na realizację, strona samorządowa zaproponowała przejście pełnej procedury i dyskusji, w toku której będzie można zapoznać się z propozycjami finansowymi dla powiatów na realizację działania.
Projekt „Programu w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym dla Małopolski” (Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego) – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Aktywów Państwowych w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego (Wyższy Urząd Górniczy) – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnego trybu postępowania przy sprzedaży zajętych ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu oraz przechowywaniu i sprzedaży zajętych kosztowności – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów wniosków o udzielenie pomocy kierowanych do państw trzecich, zaktualizowanego tytułu wykonawczego, zagranicznego tytułu wykonawczego oraz zarządzenia zabezpieczenia – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków – uzyskał opinię pozytywną,
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą – uzyskał opinię pozytywną,
Wniosek Ministra Klimatu i Środowiska dot. wprowadzenia do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nowego zawodu – Technik Elektromobilności – uzyskał opinię pozytywną.
W dalszej części spotkania Przewodniczący Grzegorz Cichy poruszył kwestię uzyskania środków z tzw. bonusu frekwencyjnego dla gmin do 20.000 mieszkańców, w których frekwencja w wyborach parlamentarnych wyniosła powyżej 60%. Wiceminister Paweł Szefernaker stwierdził, że podobnie jak w programach pro frekwencyjnych podczas wyborów prezydenckich, zobowiązania zostaną dochowane. W tej kwestii Sekretarz Marek Wójcik upomniał się o to, aby program objął również większe gminy, bez ograniczeń co do wielkości.
Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, przewidziano na 29 listopada 2023 roku.
