Podsumowanie kwietniowego posiedzenia KWRiST

Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbyło się w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji 23 kwietnia 2025 roku. Obradom ze strony samorządowej współprzewodniczył Prezydent Sosnowca i przedstawiciel Związku Miat Polskich Arkadiusz Chęciński, a ze strony rządowej Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański. Prezentacją wielu zagadnień zajął się Sekretarz strony samorządowej Marek Wójcik.

Dzień wcześniej 22 kwietnia br. odbyło się spotkanie strony samorządowej, na którym wypracowano propozycje zmian w systemie finansowania zadań samorządu terytorialnego w obszarze oświaty i wychowania. 

Informacja Szefa Służby Cywilnej na temat propozycji zmian dotyczących godzin pracy urzędów administracji publicznej.

Propozycję uspójnienia systemu czasu pracy urzędów przedstawiła szefowa Służby Cywilnej Anita Noskowska-Piątkowska. Na podstawie oczekiwań strony społecznej, strona rządowa wyszła z propozycją ustalenia jednego dnia w tygodniu, który w całym kraju byłby dniem, w którym wszystkie urzędy pracowałby dłużej. Takim najbardziej naturalnym dniem w tym działaniu, wydaje się być poniedziałek, jednak strona rządowa będzie otwarta na wszelkiego rodzaju propozycje i argumenty, które mogłyby dotyczyć innych rozwiązań.

Strona samorządowa zdecydowanie sprzeciwiła się wprowadzeniem dodatkowej, odgórnej regulacji, chociażby ze względu na specyfikę lokalnych uwarunkowań, które determinują poszczególnych kierowników urzędów do podejmowania odmiennych decyzji. Już od dłuższego czasu urzędy samorządowe dość powszechnie organizują prace urzędów tak, aby jeden dzień w tygodniu był dniem bardziej dostępnym dla klientów, poprzez otwarcie do późniejszych godzin popołudniowych. Jakiekolwiek rozwiązanie centralne nie może poprawić tych praktyk, może je jedynie utrudnić i usztywnić. Jednocześnie Zastępca Dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich Grzegorz Kubalski podkreślił, iż w dobie oferowania wielu usług urzędniczych w formie elektronicznej, które dostępne są 24 godziny na dobę, dyskusja na temat długości otwarcia urzędów nie jest konieczna i niezbędna.

Pani Anita Noskowska-Piątkowska zgodziła się z argumentacją strony samorządowej, dlatego celem działań strony rządowej (w ramach tzw. działań deregulacyjnych) będzie wydanie miękkiego zalecenia, jakoby dłuższym dniem pracy w urzędach (zarówno rządowych jak i samorządowych) był poniedziałek, o ile uwarunkowania lokalne nie determinują innego dnia.

Informacja Krajowego Biura Wyborczego na temat zadań JST w kwestii organizacji wyborów prezydenckich

Zasady oraz kwestie zaangażowania gmin w przeprowadzeniu wyborów zaprezentował pan Grzegorz Gąsior z Krajowego Biura Wyborczego. Większość działań i obowiązków jest powszechnie znana i realizowana na podobnych zasadach jak podczas ostatnich wyborów. Do dość nowych regulacji zaliczyć należy zadania związane z bezpłatnym transportem. Do 5 maja wyborcy niepełnosprawni i osoby, które ukończyły 60 lat, mają prawo zgłosić zamiar skorzystania z transportu do i z lokalu wyborczego. Do 8 maja gminy mają obowiązek udzielić informacji o organizacji takiego bezpłatnego transportu. 15 maja wyborcy, którzy zgłosili potrzebę skorzystania z transportu mają zostać poinformowani o godzinie organizacji przewozu. Pan Grzegorz Gąsior poinformował, że 9 maja upływa termin dla wyborców na składanie wniosków o głosowanie za pośrednictwem pełnomocnika. Wskazał przy tym, że w tegorocznych wyborach prezydenckich obowiązują inne przepisy dotyczące wydawania akt – wydawane są dwa akty pełnomocnictwa w wyborach prezydenta, czyli tak jak z zaświadczeniem zarówno na pierwszą turę, jak i na ewentualną drugą turę wyborów. Co istotne, wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa może zostać złożony wyłącznie na obszarze gminy, w której wyborca jest ujęty w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców i może zostać udzielone na obszarze tej gminy.

Przedstawiciel Krajowego Biura Wyborczego swoją wypowiedź zakończył informacją o zamieszczonych na stronie internetowej KBW spotów informujących o sposobie głosowania, uprawnień dla wyborców i procedur wyborczych oraz prośbą o ich upowszechnianie za pomocą lokalnych serwisów internetowych.

W konkluzji do wypowiedzi, głos zabrał Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński, który zwrócił uwagę na potrzeby zmian organizacyjnych podczas organizacji kolejnych wyborów:

• Możliwość delegowania do OKW przedstawicieli komitetów wyborczych wyłącznie zarejestrowanych kandydatów

• Delegowanie do OKW przedstawiciela gminy, który posiada odpowiednią wiedzę na temat regulacji i działań organizacyjnych wyborów.

Wniosek strony samorządowej o kontynuację dyskusji na temat cen energii elektrycznej.

Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński poinformował o potrzebie uzyskania konkretnych rozwiązań dla JST, które po pierwszym kwartale 2025 roku, gdzie obowiązywały ceny maksymalne, powróciły do wysokich stawek, które bardzo niekorzystnie wpływają na ich budżety. Strona samorządowa oczekuje uzyskania niższych stawek dla samorządowych podmiotów wrażliwych do końca 2025 roku.

Głos w tej sprawie zabrała Wiceminister Klimatu i Środowiska Anita Sowińska, która w imieniu resortu przychyla się do propozycji strony samorządowej. Jak poinformowała, 24 marca MKiŚ wystosowało pismo w tej sprawie do Ministerstwa Finansów. 11 kwietnia resort Klimatu i Środowiska uzupełnił korespondencję o dodatkowe dane, które zawierają analizę kosztów potrzebnych na utrzymanie maksymalnych cen za energię dla JST na poziomie ok. 80 mln złotych. Szacunki te powstały w oparciu o realne wykonanie wypłat rekompensat dla sprzedawców energii elektrycznej za styczeń i za luty 2025r. stosowanych dla JST i instytucji użyteczności publicznej. Zdaniem resortu Klimatu i Środowiska nie istnieje potrzeba zwiększenia ustawowego limitu wydatków przewidzianych na wypłaty tych rekompensat. Pani Wiceminister poinformowała, że jeżeli Ministerstwo Finansów potwierdzi dostępność wsparcia, Ministerstwo Klimatu i Środowiska podejmie pilne kroki legislacyjne.

Wiceminister Finansów Hanna Majszczyk stwierdziła, że resort analizuje przedstawione wyliczenia, aby upewnić się czy ustalony limit byłby wystarczający czy nie, biorąc pod uwagę wszystkie tytuły do wypłaty. Najważniejsze dla Ministerstwa jest to, aby wydatki mieściły się w limitach, inaczej potrzebne byłyby zmiany budżetowe.

Wniosek strony samorządowej o wyjaśnienie Ministerstwa Finansów zasad naliczania dochodów jst z tytułu wpływów z PIT i CIT, w sytuacji drastycznych różnic z tego tytułu w latach 2023 – 2025.

W tym temacie głos zabrali zaproszeni na posiedzenie Burmistrz Polkowic Wiesław Wabik i Starosta Polkowicki Kamil Ciupak. Jak podkreślił Burmistrz, sprawa błędnego rozdziału udziału gmin w podatku dochodowym od osób prawnych, czyli CIT i dochodzenie właściwego jego podziału w zagłębiu miedziowym, trwa już od półtora roku. Od roku 2024 nastąpiły błędne rozdziały kwot – jeden samorząd w zagłębiu otrzymuje cały CIT, który generuje główny pracodawca – KGHM. W 2023 roku, czyli przed zaistnieniem błędu, środki otrzymywały wszystkie jednostki tego obszaru. Wszystkie dokładne wyliczenia obrazujące sytuacje przedstawiane są Ministerstwu Finansów w celu uzyskania korekty. Aktualnie wszystkie te jednostki, które nie otrzymują tych środków muszą się zadłużać, aby zrównoważyć budżet. Jest to sytuacja niewygodna zarówno dla jednostek, które dostają „za dużo” i te środki wydają oraz dla tych co otrzymują „za mało” i zmuszone są do szukania oszczędności i pożyczek. Niestety pomimo upływu czasu, błąd nie ulega poprawie, a istniej obawa, że będzie on się utrwalał w kolejnych latach budżetowych.

Następnie głos zabrał Skarbnik Tarnowskich Gór Mariusz Konopka, który przedstawił problem dotyczący rozliczenia zaliczek PIT i CIT za lata 2023 i 2024. Od 2022 roku samorządy przeszły na inny sposób rozliczania zaliczek z PIT – zamiast na bieżąco, JST otrzymały zaliczki wyliczone zgodnie ze „starą” Ustawą o dochodach JST z roku 2003 r. Podobnie było ze środkami pochodzącymi z CIT. Ustawa przewidywała, że z dwuletnim opóźnieniem JST otrzymają rozliczenie zaliczek z podatków i tak się stało – w 2024 samorządy otrzymały rozliczenie zaliczek z roku 2022. Podobne oczekiwania były w roku 2025 i rozliczenie zaliczek za rok 2023. Jednakże w roku 2024 weszła w życie Ustawa o dochodach JST z 1 października 2024 roku, w której pominięto kwestię rozliczenia zaliczek. Nie ma przepisów przejściowych co dzieje się z tymi kwotami, które w roku 2023 zostały odprowadzone. Samorządy w 2025 roku nie otrzymały żadnej informacji i kwot z tego tytułu, a na etapie przygotowania nowej Ustawy, kwestie te zostały pominięte. Sytuacja ta powoduje stratę w dochodach JST na kwotę ok 2 mld zł dla gmin i powiatów, choć niektóre jednostki otrzymały kwoty zawyżone.

Do powyższych kwestii odniosła się Wiceminister Finansów Hanna Majszczyk, która zauważyła, że do wyliczenia środków, dane pochodzą z baz podatkowych na dzień robienia kalkulacji. Obliczenia, o których mówili przedstawiciele strony samorządowej, wynikają z błędów popełnianych przez poszczególnych podatników przedstawiających np. liczby zatrudnionych w poszczególnych ośrodkach. Resort Finansów nie ma niestety narzędzi prawnych, aby dokonaćefektywnej korekty i przesunąć środki z jednych samorządów do drugich. Docelowo Ministerstwo chce rozwiązać tę kwestię systemowo, aby uniknąć takiego efektu w przyszłości. Bardziej konkretne propozycje w tym obszarze zostaną przedstawione prze Ministerstwo Finansów w połowie maja br. Ministerstwo podejmuje również prace nad rozwiązaniami doraźnymi i mechanizmami wsparcia dla tych jednostek, które te błędy dotknęły.

Minister Majszczyk odniosła się również do uwag na temat braku rozliczenia zaliczek w roku 2025, za rok 2023, stwierdzając, że to rozliczenie zostało dokonane. Działanie to, zdaniem Pani Minister, miało miejsce przy kalkulowaniu stawek dochodów na rok 2025. To rozliczenie jest, zarówno w podatku PIT jak i CIT. Jeżeli chodzi o rok 2024, który przełożyłby się na rok 2026, to z takiej kalkulacji i przeliczenia zaliczek, z obliczeń resortu wynika, że wszystkie samorządy straciłyby 5 mld zł, które musiałby zostać oddane w takiej kwocie.

Propozycja strony samorządowej podziału rezerwy zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Propozycję uzgodnioną przez korporacje samorządowe przedstawił Sekretarz Marek Wójcik. Podział kwoty prezentuje się następująco:

• 440 mln zł na zadania drogowe, dzieląc je na dwie równe części – jedna dla powiatów i miast na prawach powiatu, a druga dla gmin i miast

• 380 mln zł na zadanie z zakresu pieczy zastępczej i pomocy społecznej

• 220 mln zł na zadania z zakresu edukacji

  
  
  
  

Jednocześnie Związek Województw zaproponował, aby z tej rezerwy przeznaczyć środki dla 3 województw na usuwanie skutków powodzi. Sekretarz Wójcik zwrócił się z zapytaniem do Wiceminister Majszczyk, czy jest szansa na to, aby dodatkową kwotę 260 mln zł (która jest w gestii MF), w całości przeznaczyć na wydatki z zakresu edukacji i wychowania, co dałoby łącznie 480 mln zł na ten cel, co pozwoliłoby wygospodarować kwotę o 50 mln. większą niż w zeszłym roku na edukację.

Do propozycji strony samorządowej odniosła się Wiceminister Majszczyk, która stwierdziła, że Ministerstwo oczywiście uszanuje propozycję podziału kwoty będącej w gestii decyzji strony samorządowej. Jednak co do środków, będących w gestii decyzji ostatecznej MF, nie można jeszcze na 100% zadeklarować przychylenie się do propozycji strony samorządowej.

Informacja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o stanie prac nad nowymi zasadami funkcjonowania Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ).

Na początku tego tematu, głos zabrał Sekretarz Strony Samorządowej Marek Wójcik, wprowadzając uczestników w zagadnienie. Strona samorządowa podkreśla potrzebę funkcjonowania WTZ-ów. Co do ich funkcjonowania i podstaw finansowych, to od początku 2025 roku na jednego wychowanka WTZ kierowana jest kwota 125 zł. miesięcznie, co jest wzrostem trzykrotnie niższym niż wzrost płacy minimalnej, za którą pracują osoby zatrudnione w WTZ. Z tego powodu jest tak duży problem z dostępem personelu. Zgodnie ze wstępną umową, w bieżącym roku oczekiwać będziemy kolejnych wzrostów nakładów. Aktualnie występuje również duże zaangażowanie finansowe JST w działania WTZ, co pozwala im funkcjonować. Sekretarz podkreślił również kwestię finansowania szkoleń dla pracowników WTZ, na które skierowana ma być kwota od 40 – 80 mln zł. Strona samorządowa uważa, że takie kwoty można spożytkować lepiej, zwiększając chociażby środki na uczestników warsztatów.

Po tym wprowadzeniu głos zabrał Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Łukasz Krasoń. Na początku Wiceminister zdementował informację o kwotach na szkolenie dla ok 1500 pracowników WTZ-ów – będą na to potrzebne środki znacznie niższe niż stwierdził to Sekretarz Marek Wójcik. WTZ pełnią ważne miejsce w realizacji celów strategicznych, jeśli chodzi o wsparcie osób z niepełnosprawnościami. Wiemy także, że WTZ-ty nie zawsze pełnią rolę im przypisaną. Dlatego są wypracowywane standardy, aby obszar działania był jak najbardziej ścisły. WTZ ma być dostosowane do dzisiejszych potrzeb osób niepełnosprawnych. W ramach Krajowej Rady Konsultacyjnej powstał zespół zajmujący się funkcjonowaniem WTZ, aby wdrażać jak najlepsze standardy oraz zmiany organizacyjne. Istotną rolę pełnią również pieniądze, przeznaczone na algorytm podziału, pochodzące z PFRON. Pod koniec maja będziemy mieli informację na temat wskaźników oraz środków do dyspozycji w ramach Funduszu. Spodziewamy się większych wpłat do PFRON, co być może przełoży się na zwiększenie środków na Warsztaty Terapii Zajęciowej. Wypowiedź Wiceministra uzupełnił Zastępca Dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Andrzej Łosiewicz informując o spodziewanych zmianach prawnych, aby wdrożyć standardy funkcjonowania WTZ-ów. Efekty dyskusji przekazane zostały stronie samorządowej i WTZ-tom, z prośbą o informację zwrotną w celu podjęcia inicjatywy ustawodawczej.Następnie Sekretarz Marek Wójcik podsumowując obie wypowiedzi poprosił o zdanie relacji z przebiegu dyskusji i konsultacji w połowie czerwca br. podczas posiedzenia Zespołu Ochrony Zdrowia KWRiST. Strona samorządowa oczekiwać będzie również, aby wszelkie uzgodnienia zostały zrealizowane tak, aby nowe zasady i standardy mogły zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2026 roku.

Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej, Strona Samorządowa zaopiniowała pozytywnie następujące projekty:

1. Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego (UD185) (Ministerstwo Sprawiedliwości)

2. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (UC76) (Ministerstwo Infrastruktury)

3. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów

4. Projekt ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki oraz niektórych innych ustaw (UC61) (Ministerstwo Infrastruktury)

5. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (RD150) (Ministerstwo Rozwoju i Technologii)

6. Projekt ustawy o wyrobach zawierających azbest (UC60) (Ministerstwo Rozwoju i Technologii)

7. Projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie katalogu danych gromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów

8. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2025 (Główny Urząd Statystyczny)

9. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową (MZ 1972)

10. Projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz zmianie ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej (Ministerstwo Zdrowia)

11. Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami (UD168) (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)

12. Projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i placówek artystycznych (Nr 17)

13. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu zawodowego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (technik pożarnictwa)

14. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (nr 68)

15. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu dziedzin zawodowych wraz z przyporządkowanymi do nich zawodami określonymi w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (nr 69)

16. Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie Rządowego programu pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2025-2027 (Ministerstwo Edukacji Narodowej)

17. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2025–2027 (Ministerstwo Edukacji Narodowej)