22 listopada 2019 roku odbyło się posiedzenie Zarządów Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych w Warszawie. Na spotkanie w siedzibie Związku Powiatów Polskich przybyli przedstawiciele wszystkich ośmiu organizacji – sygnatariuszy OPOS. Posiedzenie poprowadził Burmistrz Krosna Odrzańskiego i Prezes Zrzeszenia Gmin Województwa Lubuskiego Marek Cebula.
Spotkanie rozpoczęło się od przyjęcia programu. Do przedłożonego porządku uwagę zgłosili przedstawiciele Śląskiego Związku Gmin i Powiatów, którzy zaproponowali zrezygnowanie z dyskusji na temat stanowiska w sprawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 listopada 2007 roku w sprawie turnusów rehabilitacyjnych, co uargumentowano napiętym programem posiedzenia i relatywnie mniejszym znaczeniem zaproponowanego stanowiska.
Pierwszym dyskutowanym zagadnieniem podczas spotkania, była kwestia zadań zleconych i funkcjonowania urzędów stanu cywilnego. W tym obszarze zaproponowane zostały treści trzech stanowisk, które zostały przybliżone przez Przewodniczącego ZGWL Marka Cebulę oraz Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Nowej Soli Sławomira Wojciechowskiego. Dokumenty te domagają się adekwatnego systemu dotacji celowych, uwzględnienia w tym obszarze kwestię ochrony danych osobowych, a także wdrożenia w procesach rejestracji stanu cywilnego nowoczesnych rozwiązań informatycznych. Ważnym dopełnieniem tego bloku tematycznego, było wystąpienie mec. Tomasza Podleśnego i mec. Roberta Pasternaka z Deloitte Legal, którzy przybliżyli wyroki sądowe JST dotyczące zadań zleconych, dzięki którym niektórym jednostkom udało się dowieźć swoich roszczeń. Ta forma dochodzenia zobowiązań z budżetu Państwa wobec JST, choć czasochłonna i kosztowna, zaczyna być co raz powszechniej stosowana przez gminy, do czego zachęcają pomyślne wyroki sądowe. Zagadnienie to wywołało żywą dyskusję zgromadzonych.
W dalszej części spotkania uczestnicy spotkania przyjęli stanowisko OPOS w sprawie potrzeby uregulowania zasad lokalizacji i funkcjonowania ferm wielkopowierzchniowych, co argumentowe było przez Prezesa Marka Cebulę ze ZGWL. Pewnym dopełnieniem tego zagadnienia, było przyjęcie innego stanowiska OPOS w sprawie działalności gospodarczej prowadzonej na terenach wiejskich. Treść dokumentu przybliżył Dyrektor biura Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski Tomasz Telesiński. Głównym przesłaniem wnioskowanych zmian, jest obciążenie podatkiem od nieruchomości dużych producentów rolnych, którzy aktualnie osiągając spore zyski, płacą relatywnie niewielki podatek rolny. Zmiana podejścia do formy daniny, z powodzeniem zasiliłaby budżety JST, które środki te mogłyby przeznaczyć na inwestycje, które w obliczu aktualnej sytuacji finansów publicznych są realnie zagrożone.
Posiedzenie OPOS-u w dużej mierze zdominowała kwestia organizacji i finansowania zadań oświatowych. Prezes Marek Cebula zaprezentował projekt stanowiska OPOS w sprawie korekty rozwiązań funkcjonujących w obszarze oświaty. Jak zgodnie stwierdzono, w większości samorządów szczebla gminnego, oświata i opieka społeczna są działami dominującymi wydatki środków publicznych, które pochłaniają najwyższe kwoty. Dlatego projekt dyskutowanego stanowiska zawierał pakiet uwag, które powinny zostać wzięte pod legislacyjną uwagę w celu zoptymalizowania zasad funkcjonowania oświaty. Dodatkowe propozycje zaprezentował Dyrektor biura Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski Tomasz Telesiński, na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród wielkopolskich samorządów. Ostatecznie ustalono, że katalog problemów zostanie poszerzony jeszcze o argumenty sformułowane przez organizacje z innych regionów i do końca grudnia 2019 roku zostanie przekazany w formie stanowiska lub apelu m.in. do Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Uczestnicy nie mogli również przejść obok problematyki sytuacji finansowej samorządów. W związku z pogarszającą się sytuacją finansową JST, członkowie OPOS w odpowiednim stanowisku sformułowali żądania podjęcia przez Rząd RP pilnych działań zmierzających do zapewnienia rekompensaty utraconych dochodów oraz zapewnienia źródeł pokrycia gwałtownie rosnących wydatków budżetów miast, gmin i powiatów. W tym obszarze głos zabrał również Wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski Ryszard Nawrocki. Jako uczestnik posiedzeń Zespołu ds. Finansów Publicznych, uczestniczy w licznych dyskusjach i opiniowaniu prawa dotyczącego finansów publicznych. Jak zauważył, sytuacja finansowa jest bardzo zła, co mogłoby poprawić zapewne jedynie zwiększenie udziału procentowego samorządów w podatku PIT i CIT. Te propozycje były już przedstawiane Ministrowi Finansów, jednak na razie bez efektu.
W kolejnej części posiedzenia głos zabrał Dyrektor biura Związku Gmin Pomorskich Bogdan Dombrowski, w sprawie roszczeń niepublicznych przedszkoli w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego. Jak zauważył on i wielu innych obecnych na spotkaniu, jest to problem co raz większej grupy samorządów, a skala roszczeń finansowych może być duża. Rozwiązania kwestii podjął się Związek Miast Polskich we współpracy z Kancelarią Ziemski&Partners. W toku dyskusji obecny na Sali mec. Robert Pasternak z Deloitte Legal również zaoferował wsparcie w rozwiązaniu prawnym tej kwestii.
Z uwagi na fakt końca roku 2019 i dopełnienia prezydencji Związku Gmin Województwa Lubuskiego ustalono, że od stycznia 2020 roku prezydencje przejmie Związek Gmin Pomorskich.
Na koniec posiedzenia głos zabrał Przewodniczący Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski Jacek Gursz, który podkreślił potrzebę radykalnych działań związanych z obroną samorządu lokalnego. Aktualna sytuacja związana z ograniczeniem dochodów własnych JST, jest czasem próby dla takich inicjatyw jak OPOS i zobowiązuje do podejmowania konkretnych działań i zajmowania zdecydowanych stanowisk. Przewodniczący Gursz poinformował, że z inicjatywy SGiPW jeszcze w grudniu prowadzona będzie akcja nakłaniania rad gmin i powiatów do podejmowania stanowisk mobilizujących Rząd RP do podejmowania konkretnych działań, zmierzających do zrównoważenia finansów JST. Ponadto w styczniu zrealizowany zostanie Wielkopolski Kongres Samorządowy, którego celem będzie podkreślenie i uwypuklenie sytuacji finansowej JST, propozycja zmian i sposobów radzenia sobie z utrzymaniem stabilności budżetowej.
Na samym końcu spotkania ustalono, że biuro prezydencji nada stanowiskom ostateczny kształt zgodnie z uwagami i zmianami poczynionymi w toku dyskusji, a następnie zostaną one przesłane do najwyższych decydentów państwowych i opublikowane.
Posiedzenie Zarządów OPOS miało bardzo owocny charakter. Udało się podjąć i zagospodarować wiele tematów zgodnych z oczekiwaniami JST, którymi jak dotąd nikt się nie zajmował. Jednocześnie działania Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych wpisują się w nurt aktywności innych korporacji ogólnopolskich, tworząc wielki obszar zgodnej współpracy na rzecz JST. Wraz prezydencją Związku Gmin Pomorskich wkraczamy w rok 2020 już dziś okrzykniętym Rokiem Samorządu Terytorialnego. Z pewnością nie będzie to rok łatwy, ale na pewno obfitujący w wysiłki inicjatyw takich jak OPOS, mających na celu utrzymanie niezależności i stabilności organizacyjno – finansowej jednostek samorządu terytorialnego.